A. Durum Analizi

Öğretimi planlayıp uygulamadan önce, en iyisini yapabilmek için mevcut durumun ne olduğunun incelenmesi ve ne tür bir öğretime ihtiyaç olduğunun belirlenmesi gerekir. Bunun için de ihtiyaç analizi, görev (task) analizi ve öğrenenlerin analizi gerçekleştirilir. (Kıyak, Budakoğlu & Coşkun, 2020).

• İhtiyaç Analizi: İhtiyaç analizinde, öğretim tasarımı yapan kişi bazı sorulara cevap bulmaya çalışır. Bu sorulardan bazıları şunlardır: “Şu anki problem ne? Değiştirilmek istenen ne? Değişimi kim talep ediyor? Değişim nerede gerçekleştirilecek? Problemin çözümü için gereken esas şey öğretim mi? Öğretim gerçekten gerekli mi?” Bütün bu soruların cevapları öğretimi tasarlayan kişilere, var olan bir probleme getirilecek çözümün etkili şekilde gerçekleştirilmesi için kullanılacak veriler sunar. Bu verilerden yola çıkılarak öğretim tasarımına yön verilir. 

Öğretim tasarımcısı, öğretimin gerçekten gerekli olduğunu tespit de edebilir ve problemin ne olduğunu, eksiğin nerede yer aldığını inceleyerek, nasıl daha iyi gerçekleştirilebileceği hakkında verilere sahip olur. (Kıyak, Budakoğlu & Coşkun, 2020).

• Görev Analizi: İçerik analizi olarak da adlandırılan görev analizinde, öğretime dâhil edilmesi gereken içerik ve faaliyetlerin ne olduğu belirlenir. Çok sayıda uzman, görev analizinin öğretim tasarım sürecindeki en önemli kısım olduğunu söyler.

Görev analizinde cevabı aranan bazı sorular şunlardır: “Öğrencilerin gerçekleştirmesi gereken görev/faaliyet nedir? Bu görevin başarıyla yerine getirilmesinde (bilgi, tutum ya da becerinin gelişmesi için) gerekli aşamalar nelerdir? Bu aşamalar nasıl sıralanmalıdır? Görevin uygun şekilde yerine getirilip getirilmediği nasıl belirlenebilir?” Bu soruların cevaplanması sayesinde, öğretimde yer alacak olan faaliyetin derinliği ve düzeni ortaya konulmuş olunur.

Bu aşamada elde edilen veriler, öğretim tasarımının sonraki bölümlerinde de kullanılabilecektir. Mesela öğretim amaç ve hedefleri belirlerken, öğretimin uygulanması sırasında hangi faaliyetlerin hangi sırayla yapılacağı kararı verilirken, öğretimin hangi ortamda hangi öğretim stratejileri kullanılarak gerçekleştirilmesi ve hangi malzemelerin kullanılmasının gerekeceği gibi birçok konuda bu veriler işlev görür (Kıyak, Budakoğlu & Coşkun, 2020).

• Öğrenci Analizi: Öğrencilerin birer boş kutu olduklarını ve onların bilgiyle doldurulması gerektiğini savunan görüş artık geride kalmıştır. Her bir öğrencinin kendine ait farklı geçmişi ve paradigması (değerler dizisi) vardır; yeni bilgiler, geçmiş deneyimlerin üzerine yine öğrencinin kendisi tarafından inşa edilir. Dolayısıyla öğrenmenin gerçekleşmesinde eğitici değil, öğrencinin kendisi etkindir. Durum böyleyken öğrencilerin analizi, öğretimi başarılı kılmak için öğretim tasarımcılarına önemli veriler sunar. Öğrenci analizinde cevabı aranan bazı sorular şunlardır: “Öğretime kimler katılacak? Katılan öğrenci grubunun genel özellikleri neler? Öğrencilerin farklılıkları neler? Öğrenme stilleri nasıl? Öğrencilerin yetenekleri hangi aralıkta? Öğrenciler bu öğretim faaliyetine mecburi olarak mı yoksa isteyip seçerek mi katılacaklar? Öğrencilerin odaklanmalarını engelleyecek (uykusuzluk, açlık, güvende olmama gibi) sıkıntıları var mı? Öğrenciler için en etkili, verimli ve çekici öğretim ne olabilir?” Öğrenme analizinde; öğrencilerin genel özellikleri, öğrenme stilleri de dâhil olmak üzere kapsamlı bir araştırma yapılır  (Kıyak, Budakoğlu & Coşkun, 2020).