A. Gönüllülük

Gönüllülük, bir bireyin bir sivil toplum kuruluşunun, derneğin veya topluma fayda sağlayacak bir faaliyetine herhangi bir çıkar gözetmeden katılmasıdır. Başka bir deyişle, ekonomik fayda beklemeden, sosyal ve siyasi temelde herhangi bir destek veya zorlama olmaksızın, manevi menfaate dayalı faaliyetlerdir. Genellikle dayanışma, karşılıklılık, aidiyet, güven ve güç kazanma gibi değerleri içerir.

Şentürk ve arkadaşları gönüllülüğü uygulama alanlarına göre altı bölümde incelemektedir. (Şentürk ve ark., 2016; Altun, 2020):

• Çevrimiçi Gönüllülük: Özellikle 70-80’li yıllarla birlikte teknolojik alanda meydana gelen gelişmelerin, bu tür gönüllülüğün ortaya çıkmasında etkisi büyüktürli olmuştur. Küresel düzeyde yüksek iletişim ağlarını içeren çevrimiçi iletişim için teknolojik aygıtların temini yeterlidir ve bu teknolojik cihazlar sayesinde hızlı ve kolay iletişim ağları gönüllülük esaslı olarak ortaya çıkabilmektedir. Toplumsal değişimde etkisi yadsınamaz küreselleşme bu gönüllülük tipinin gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir. Toplumsal farkındalık oluşturma temelli uygulamalar dikkat çekmektedir.
• Kurumsal gönüllülük: Özellikle özel sektörde ve sivil toplum kuruluşlarında gerçekleşen faaliyetlerdir. Çalışanların veya kuruluş üyelerinin gerçekleştirdikleri bu faaliyetler insan kaynakları politikalarının bir parçasıdır ve kurumsal temelde desteklenmedikçe aktif bir eylem haline gelemez. Bu etkinlikler çevrimiçi olabildiği gibi yüz yüze de gerçekleştirilebilir.
• Uluslararası gönüllülük: Farklı ülke ve kültürlerden gelip, kamuerek kamu yararına gönüllü işlerde çalışmalar yapmak son yıllarda gelişen im gösteren bir gönüllülük modeli olmuştur. Bunun bir örneği, Ortadoğu’daki son krizlerden dolayı mağdur olan bireylere yardım için AB ve Türkiye’den giden yardım kuruluşları buna örnek olarak gösterilebilir. 
• Sosyal yenilik: İnsan, toplum ve gezegen için sürdürülebilir bir yaşam sağlamak üzereiçin; var olan toplumsal, kültürel, ekonomik ve çevresel sorunlara yenilikçi çözümler getirmek ve bunları yaşama faaliyete geçirmektir. Sosyal yenilik, sosyal girişimciler, kar amacı güden veya – gütmeyen şirketler, kamu kuruluşları ve dernekler tarafından gerçekleştirilebilir.
• Kamu kurumlarının yaptıkları gönüllülük faaliyetleri: Belediyelerin açmış oldukları eğitim kursları, kaymakamlıkların önderlik ettikleri sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları bunlar arasındadır. Özellikle kadın örgütlenmesinde ve güçlenmesinde, kadınların ekonomiye katılmalarında kooperatiflerin çok başarılı sonuçlar doğurduğu belirtilmiştir.
• Pro Bono: Özellikle ücretsiz hukuki destek ve klinik hizmetlerinde kullanılmaktadır. Bu gönüllülerin kendi profesyonel mesleklerini Sivil Toplum Kuruluşları veya bireylere ücretsiz olarak sunmakta oldukları bir faaliyet türüdür. Devlet mekanizmaları içinde aksayan işlerin düzene sokulmasında oldukça etkili olan bu gönüllülük ABD’de yaygın durumdadır.