Engellilik Tanımları ve Sınıflandırması

Engellilik Tanımları ve Sınıflandırması

Zihinsel

“Akranları ile karşılaştırıldığında, zihinsel işlevlerdeki bozulmalar, belirli günlük yaşam becerilerini öğrenme ve gerçekleştirmede zorluklar ve topluluk ortamları bağlamında uyum sağlama becerilerinin sınırlamaları ile ilişkili gelişim döneminde (0-18 yaş) ortaya çıkan durumlar için geçerlidir. Kapsananlar: Down sendromu, tüberoskleroz, cri-du-chat sendromu.

 Özgül öğrenme/Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) (zihinsel haricinde)—öğrenme güçlüğü, zihinsel bir engelden çok merkezi sinir sistemi işlev bozukluğuna bağlı olduğu varsayılan bir grup engeli ifade eden ve öğrenme ve organizasyonel, dinleme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme veya matematiksel becerileri kullanmadaki önemli zorlukları kapsayan genel bir terimdir. 

Otizm (Asperger sendromu ve Yaygın Gelişimsel Gecikme dahil)—Otizm, bilişsellikte, kişilerarası iletişimde, sosyal etkileşimlerde ve davranışta (özellikle obsesif, ritüelistik, klişeleşmiş ve katı davranışlar) bozuklukları içeren yaygın gelişimsel bozuklukları tanımlamak için kullanılır.”

Fiziksel

“Hareket kabiliyeti gibi fiziksel aktiviteleri gerçekleştirme yeteneği üzerindeki fiziksel bir nedene veya etkiye dayandırılan koşulları tanımlamak için kullanılır. Fiziksel sakatlık genellikle, parapleji, kuadripleji, kas distrofisi, motor nöron hastalığı, nöromüsküler bozukluklar, serebral palsi, uzuvların yokluğu veya deformiteleri, spina bifida, artrit, sırt bozuklukları, ataksi, kemik oluşumu veya dejenerasyonu, skolyoz gibi rahatsızlıkları içerir. Kapsananlar: parapleji, kuadripleji, kas distrofisi, motor nöron hastalığı, nöromüsküler bozukluklar, serebral palsi, uzuvların yokluğu veya deformiteleri, spina bifida, artrit, sırt bozuklukları, ataksi, kemik oluşumunun etkileri dahil olmak üzere nöromüsküler-iskelet sistemi bozuklukları veya dejenerasyon, skolyoz.”

Travmatik Beyin Hasarı

“Travmatik beyin hasarı, doğumdan sonra edinilen beyin hasarından kaynaklanan çoklu engelleri tanımlamak için kullanılır. Bilişsel, fiziksel, duygusal veya bağımsız işlevlerde bozulma ile sonuçlanır. Kazalar, felç, beyin tümörleri, enfeksiyon, zehirlenme, oksijen eksikliği veya dejeneratif nörolojik hastalık sonucu olabilir.

Nörolojik (epilepsi ve Alzheimer hastalığı dahil)

Doğumdan sonra meydana gelen sinir sistemi bozuklukları için geçerlidir, epilepsi ve organik demans/bunamaları (örneğin Alzheimer hastalığı) ve ayrıca multiple skleroz ve Parkinson hastalığı gibi durumları içerir”.

 İşitme-Görme Engeli (Çift duyusal)

“İletişimde ciddi kısıtlamalar ve toplum yaşamına katılım ile ilişkili ikili duyusal bozuklukları ifade eder. Sağır körlük, sadece işitme kaybı olan görme bozukluğu veya görme bozukluğu olan işitme kaybı değildir. Sağır körlük, farklı iletişim ve öğretim uygulamaları gerektiren kendine özgü bir engeldir.”

Görme

“İletişim ve hareket kabiliyetinde ve toplum yaşamına katılma yeteneğinde ciddi kısıtlamalara neden olabilen körlük ve görme bozukluğunu (gözlük veya kontakt lenslerle düzeltilmeyen) kapsar”.

İşitme

“Sağırlığı, işitme bozukluğunu, işitme kaybını kapsar.”

Konuşma

“Konuşma kaybı, bozukluğu ve/veya anlaşılma güçlüğünü kapsar.”

Psikiyatrik

“Psikiyatrik engellilik, standart bir sosyal aktivitede kişisel işleyişi bozabilen, çoğunlukla sıkıntı ile ilişkili, tanınabilir semptom ve davranış kalıplarını içerir. Şizofreni, duygu durum bozuklukları, kaygı bozuklukları, bağımlılık davranışları, kişilik bozuklukları, stres, psikoz, depresyon ve uyum bozuklukları gibi durumların tipik etkilerini içerir. Psikiyatrik engellilik için normalde bir teşhis olması beklenir. Davranışla ilgili genel sorunlar (belirli bir teşhisin olmadığı durumlarda), burada “engelli grubu” yerine destek ihtiyaçları verilerine (örneğin, “kişiler arası etkileşimler ve ilişkiler” ile ilgili destek ihtiyaçları) yansıtılmalıdır. Kapsananlar: şizofreni, duygulanım bozuklukları, kaygı bozuklukları, bağımlılık davranışları, kişilik bozuklukları, stres, psikoz, depresyon ve uyum bozuklukları.”

Gelişimsel Gecikme 

“Erken gelişim döneminde ortaya çıkan, ancak kesin bir tanı konmadığı ve henüz engellilik grubunun net olarak bilinmediği 0-5 yaş arası çocuklar için geçerlidir.” (Ulusal Engelli Hizmetleri, 2021)